News-Details

Metter a tiara l’«Acla dils Beltgs»

15.05.2024

Augustin Beeli/FMR

Actualmein spazza ina firma specialisada il hotel Acla da Fontauna a Mustér. Mintga di secavan e semordan ils bratschs dils traxs viaden ella miraglia. Ils otg maschinists sil plaz zavran betun, crap, metal, lenn e plastic. Gl’edifeci, inauguraus avon 53 onns, fa plaz ad ina nova generaziun architectonica.

«Per ils proxims 15 onns pren la societad belgia la casa a tscheins. Ella procura pigl entir menaschi cun ina ferma equipa dalla Belgia», san ins leger alla fin dil rapport. Il frontispezi dalla Gasetta Romontscha (GR) dils 19 d’october 1971 ei staus dedicaus all’inauguraziun dil hotel Acla da Fontauna (mira foto). Silla stagiun ha la societad belgia «Intersoc», ina filiala dalla cassa da malsauns «Mutualités Chrétiennes», giu a disposiziun in cumplex da vacanzas reschniev. La stad dil medem onn haveva la GR publicau in rapport detagliau digl Acla da Fontauna. «El concurrenzescha bunamein la claustra!» haveva il redactur scret all’entschatta digl artechel e puntuau ch’ei seigi veramein in imposant edifeci. Il baghetg da siat alzadas seigi 120 meters liungs ed hagi in volumen da circa 52 000 m3. En tut disponi el da 620 letgs per hosps e 100 pil persunal. Patrun-casa dil hotel niev ei gl’impressari general ed architect Arnold Mathis da Cuera staus.

Areal sto esser plats e planivs

Il contract da 15 onns che Mathis haveva fixau cun Intersoc ha influenzau il svilup turistic da Mustér. Ils emprems 200 Beltgs ein arrivai l’entschatta fenadur 1971. Cuntinuadamein han lu, sur onns, mintgamai 600 hosps dalla Belgia populau il hotel Acla da Fontauna. Commembras e commembers dalla cassa da malsauns, e clients dalla Intersoc, restavan pil pli diesch dis a Mustér, els passentavan vacanzas favoreivlas ellas muntognas svizras.

Entuorn la midada dil millenni ei l’epoca dils Beltgs ida a fin. Il 2002 ha il gigant sper il stradun digl Alpsu serrau sias portas. Dapi lu ha l’immobilia spitgau sin in niev nez ed intent. La primavera 2022, suenter pli liungas stortas e projects, ha l’investura Immo Invest cumprau ella. Acla da Fontauna survegn ussa definitivamein in niev scopo (mira scaffa). Perquei sto gl’areal denton esser plats e planivs. L’jamna vargada ha l’interpresa specialisada per spazzadas entschiet la lavur. Ella ei vegnida a Mustér cun persunal e maschinas cun bratschs hidraulics. Avon ch’entscheiver il grop, han ils luvrers stuiu allontanar tuttas parts «finas» dil baghetg. Spundas da lenn dils balcuns, mobilias, finiastras, teppis han ins bess en containers separai. Ils bischels d’eternit digl entir baghetg ha in’autra firma speciala stuiu dismetter.

Tschaffar e smaccar cun 120 tonnas

Spazzar in tal cumplex ei cumbinau cun normas rigurusas. Naven dalla segirada d’accidents Suva tochen tiels inspecturs che controlleschan la dismessa correcta ei ina tala incarica exposta a leschas. «En autras tiaras europeicas havess ins semplamein bess tut en ina cavorgia ni ina ruosna», ha ina persuna manegiau che observava la sbuada naven dil passapei dil stradun digl Alpsu.

Las normas dil schurmetg digl ambient ha l’interpresa naturalmein era stuiu risguardar. Leu nua che la zaunga dalla maschina semorda viaden el material, sto in luvrer squitrar cuntinuadamein aua – per evitar aschia puorlanza. «Quei drag ha ina fomaz», ha in’autra persuna che observava da giuadora il manischem detg. La spazzada dil hotel Acla da Fontauna audan ins cuntinuadamein, era il sectur «canera» ei controllaus.

Ellas cabinas dils traxs sesan maschinists cun experientscha. Lur vehichels han bratschs e tgaus che tschappan, smaccan, taglian ni foran cun ina forza da 120 tonnas. Las maschinas scarpan tut ord la ruina: crap, metal, lenn, plastic vegn sin mantuns separai. Aschia s’emplunan actualmein mellis cubics. Auter che pli baul san ins duvrar quei material, la ruina dil hotel Acla da Fontauna dat ina massa material reutilisabel e nizeivel.